Coronavaccinatie en gevolgen voor bloedtransfusie
Nieuws
Er leven veel vragen over het coronavaccin en wat dit betekent voor bloedtransfusie. Sanquin Bloedbank benadrukt daarbij het onderstaande.
Veiligheid van vaccins
Sanquin Bloedbank is verantwoordelijk voor een veilige en voldoende voorraad van bloedproducten in Nederland, en levering van bloedplasma aan Prothya Biosolutions die daaruit plasmageneesmiddelen produceert voor de Nederlandse patiënt. Sanquin maakt en keurt geen vaccins, en verwijst daarom gedetailleerde vragen over de werking van vaccins door naar fabrikanten en toezichthouders.
Veiligheid van bloedproducten
Vanuit de verantwoordelijkheid van een veilige voorraad bloedproducten in Nederland, benadrukt Sanquin dat tot op heden geen enkele melding is gedaan van een nadelig effect van bloedtransfusie bij patiënten dat veroorzaakt werd doordat het gedoneerde bloed afkomstig was van een donor die een coronavaccinatie heeft gehad. Niet bij Sanquin, en niet door Europese bloedbanken bij de European Centre for Disease prevention and Control (ECDC). De eerste coronavaccinaties in Nederland zijn vanaf 6 januari toegediend, en vanuit de praktijk is er nog steeds geen aanleiding om te vermoeden dat deze vaccinaties een nadelig effect kunnen hebben op bloedproducten. En dat is waar het zowel de gezondheidszorg als de Bloedbank om gaat: zijn bloedproducten, verkregen uit bloeddonaties, veilig voor toediening aan patiënten?
Bewerking van gedoneerd bloed
Hierbij is het belangrijk om te weten dat gedoneerd bloed nooit “de ene arm uit, de andere arm in” gaat. Gedoneerd bloed wordt altijd in delen opgesplitst: van elk van die delen (rode bloedcellen, bloedplaatjes, plasma) worden aparte producten gemaakt. Witte bloedcellen, als onderdeel van het immuunsysteem, worden weggefilterd (want die hebben voor de patiënt geen toegevoegde waarde, en kunnen zelfs een negatieve reactie veroorzaken). Een patiënt krijgt van de dokter alleen dat product toegediend wat de patiënt nodig heeft.
Vaccinatie en gedoneerd bloed
Het vectorvaccin (AstraZeneca, Janssen) bevat een verkoudheidsvirus dat zich niet kan vermenigvuldigen (en dus onschadelijk is) met daarin een instructie voor het aanmaken van spike-eiwitten. In de mRNA-vaccins (BioNTech/Pfizer, Moderna) zit een vetbolletje met mRNA die de instructie voor het aanmaken van spike-eiwitten bevat. Het aanwezige mRNA is niet in staat om zich te binden aan menselijk DNA, en kan het daarom ook niet manipuleren.
Beide soorten vaccins roepen een respons op: de lichaamseigen cellen maken spike-eiwitten. Die eiwitten zijn vrijwel identiek aan de eiwitten die aan de buitenkant van het coronavirus zelf zitten. Het eigen immuunsysteem herkent die spike-eiwitten als ongewenste indringer. In reactie maakt het immuunsysteem antistoffen tegen die spike-eiwitten aan. Deze antistoffen werken dus ook tegen SARS-COV-2 (het coronavirus) (meer informatie is hier te vinden). Het proces tussen vaccinatie en het aanmaken van voldoende antistoffen om een nieuwe SARS-COV-2 af te kunnen slaan, duurt ongeveer twee weken.
De coronavaccins worden in de spier toegediend, niet in de bloedbaan. De stoffen in het vaccin bewegen snel vanuit de plek van injectie naar de omliggende spiercellen en lymfeklieren. Dat maakt het zeer onwaarschijnlijk, zo niet onmogelijk, dat deze vaccinstoffen in de bloedstroom belanden. Het vaccin en hulpstoffen in het vaccin worden snel in het lichaam afgebroken. Dat is een kwestie van enkele weken. Vanuit de spier zullen de afgebroken stoffen uit het vaccin ook in de lymfeklieren terecht komen, en van daar uit als afvalstoffen in de bloedbaan. De nieren en lever ruimen dat op. De spike-eiwitten en antistoffen worden door het eigen lichaam gemaakt. Antistoffen zullen in het plasma van bloed terecht komen en daar maanden aanwezig zijn. Spike-eiwitten worden binnen enkele weken door de dan voldoende aanwezige antistoffen opgeruimd. Heel soms komen spike-eiwitten tijdelijk in plasma voor.
Donors worden voor ten minste een week na hun vaccinatie uitgesteld voor donatie, vanwege eventuele reacties die na de vaccinatie kunnen ontstaan (zoals koorts/pijn/jeuk). Bij sommige symptomen is het dan niet mogelijk om te achterhalen of de donor een reactie op vaccinatie heeft, of daadwerkelijk ziek is. Uit voorzorg wordt een donatie daarom uitgesteld. De donor kan weer doneren als er geen gezondheidsklachten zijn. Dit betekent dat dan het vaccin zijn werk heeft gedaan en het lichaam de spike-eiwitten voor het grootste deel zal hebben opgeruimd.
Is bloed van een gevaccineerde donor veilig?
Bloedproducten van een gevaccineerde donor zijn even veilig als die van een ongevaccineerde donor. Bloedproducten kunnen niet 100% vrij van plasma zijn, dus een kleine hoeveelheid antistoffen kunnen meekomen bij een bloedtransfusie. Er is een extreem kleine kans dat afgebroken stoffen van het vaccin of spike-eiwitten in een bloedproduct voorkomen. In het uiterste geval dat die toch aanwezig zijn, gaat het om zodanig minuscule hoeveelheden dat -als het al een negatief effect zou hebben- de mogelijke gevolgen voor de gezondheid van de bloedontvanger nihil zijn. Er zijn dan ook geen patiënten geweest die na een bloedtransfusie gezondheidsproblemen hebben ontwikkeld als gevolg van een vaccinatie door een bloeddonor. Behandelend artsen letten hier altijd op, in Nederland en heel Europa.
Service pagina's
