Alfa-1 antitrypsine genotypering

Vanaf 1 januari 2021 biedt Sanquin de genotypering van alfa 1-antitrypsine (a1AT) aan om het onderscheid te kunnen maken tussen PI*ZZ en PI*Z0 in het kader van suppletie therapie. Deze test wordt aangeboden in cascade samen met de fenotypering (indien PI*Z, dan genotypering) of als individuele test, indien het fenotype al bekend is.

Alfa1-antitrypsine deficiëntie is een zeldzame autosomaal recessieve aandoening. Door mutaties in het gen corresponderend voor alfa1-antitrypsine, SERPINA1, ontstaat een tekort aan de enzymremmer alfa1-antitrypsine. Het tekort kan resulteren in beschadiging van longweefsel. In zeldzamere gevallen kunnen chronische leverproblemen optreden. De behandeling is divers en hangt onder andere samen met het type eiwit dat de patiënt tot expressie brengt en de klinische symptomen.

Suppletietherapie met alfa-1 antitrypsine wordt in Nederland vergoed voor enkele genotypes. Voor volwassenen met gedocumenteerde ernstige alfa1-proteïnaseremmerdeficiëntie met een genotype Null/Null  (PI*00) of Z/Null (PI*Z0), met een AAT plasmaspiegel lager dan 11 µM (90 mg/dl) en progressieve longziekte is therapie met alfa-1 antitrypsine mogelijk op basis van een add-on.

Bepalen van het genotype kan helpen met de selectie van patiënten die voor deze behandeling in aanmerking komen. De test kan bevestigen dat patiënten wel of niet twee Z allelen hebben maar kan niet het null-allel zelf aantonen, omdat er vele varianten zijn beschreven die leiden tot een niet-productief allel. Daarom kan deze a1AT genotypering test alleen gedaan worden in patiënten met een bevestigd Z fenotype. Indien alleen de genotypering wordt aangevraagd, dient dus eerder al aangetoond te zijn via fenotypering, dat het Z eiwit (en geen andere vorm) aanwezig is in het bloed.

Voor de cascade aanvraag dient zowel serum (min 1 mL) als EDTA volbloed (min 5 mL) te worden ingestuurd.

Aanvraagcodes

Reeds bestaande aanvraagcodes

• S910    α-1-antitrypsine, kwant. + fenotypering indien conc. <1,8 g/l
• S011    α-1-antitrypsine, kwant.
• S012    Fenotypering α-1-antitrypsine
•  

Nieuw toegevoegde codes:

• S067    Genotypering α-1-antitrypsine (PI*ZZ/Z0)(alleen als fenotype Z al is aangetoond)
• S068    Fenotypering α1AT, indien Z dan genotypering (PI*ZZ/Z0)