'Als je van een berg rolt, wil je iets vastgrijpen'

Onderzoekers van Sanquin hebben een eiwit ontdekt dat een grote rol speelt bij het stijver worden van bloedvaten. Uitschakelen van dat eiwit zou mogelijk slagaderverkalking en andere hart- en vaatziekten kunnen tegengaan.

Dat onze spieren en gewrichten stijver worden als we ouder worden weet iedereen. Maar wist je dat ook onze bloedvaten verstijven? Stijve bloedvaten zijn een belangrijke oorzaak van slagaderverkalking, atherosclerose. Onderzoeker Jaap van Buul heeft met zijn groep een eiwit ontdekt dat daar een belangrijke rol bij speelt. Een nieuw aanknopingspunt voor het bestrijden van hart- en vaatziekten. En, wie weet, veroudering. Een mooie publicatie in vaktijdschrift Cell Reports, dat het onderzoek op de cover presenteert.

Met 50 cm per seconde door de bloedbaan

“Als je van een berg af rolt, wil je je graag ergens aan vastgrijpen”, legt van Buul uit. “Dat geldt ook voor witte bloedcellen. Zij patrouilleren door onze bloedvaten op zoek naar ontstekingen in het lichaam. Als deze afweercellen een ontstekingshaard hebben opgespoord, kruipen ze dwars door de bloedvatwand om de ziekteverwekkers te bestrijden. Maar hoe krijg je houvast, als je met een rotgang door de bloedvaten heen gesleurd wordt, met snelheden die in de grote aderen kunnen oplopen tot wel 50 cm per seconde?”

Grijparmpjes

Het lichaam heeft daarvoor een tactiek. Van Buul: “De witte bloedcellen rollen eerst langs de bloedvatwand. Die steekt daarop grijparmpjes uit, die de witte bloedcellen vastpakken en door de bloedvatwand heen helpen. Stijve bloedvaten hebben ook veel grijparmpjes. Die laten veel te veel witte bloedcellen passeren. Zo zie je dat bij atherosclerose bloedvaten makkelijk gaan lekken.”  

Van Buul en collega’s hebben een eiwit ontdekt dat een grote rol speelt bij de stijfheid van bloedvaten. Bloedvaten met aderverkalking hebben er veel van, gezonde bloedvaten weinig. Uitschakelen van dat eiwit voorkomt dat witte bloedcellen overmatig heen en weer door de vaatwand gaan.

Medicijn

Mogelijk kan dit eiwit een doelwit worden van toekomstige medicijnen tegen ziektes die met stijve bloedvaten gepaard gaan, naast slagaderverkalking ook andere hart- en vaatziekten. En wie weet, veroudering.​

Coverfoto

De coverfoto is gemaakt door Lilian Schimmel tijdens haar promotieonderzoek bij de groep van Jaap van Buul. Zij is in april 2018 gepromoveerd en is eerste auteur van de publicatie.