ISBT Science Series: Donoronderzoek in de spotlight

Voor het eerst een internationaal magazine geheel gewijd aan donoronderzoek. Sanquinonderzoeker Eva-Maria Merz kreeg het voor elkaar. En dan ook nog met drie bijdragen van Sanquin. Een schat aan kennis voor bloedbanken van over de hele wereld.  

Donoronderzoek vind je in internationale tijdschriften meestal verstopt tussen artikelen over transfusiegeneeskunde. Hoe kunnen we wetenschappelijk onderzoek over bloeddonors beter voor het voetlicht krijgen? Dat vroeg Eva-Maria Merz, groepsleider bij de afdeling donorstudies van Sanquin, zich af. Ze kreeg het voor elkaar dat de ISBT Science Series een van haar vier nummers dit jaar aan donorstudies wijdde. Eva-Maria, als socioloog ook aan de VU verbonden, benaderde een aantal internationale toponderzoekers en iedereen was enthousiast. Samen met hoofdredacteur Pieter van der Meer, ook onderzoeker bij Sanquin, ging ze aan de slag.

Zonder donors hebben we geen bloed- en plasmaproducten. Het is daarom van levensbelang dat in elk land het donorbestand toereikend, gezond en divers genoeg is om elke bloedgroep en elk bloedproduct te kunnen leveren. Drie aspecten van bloeddonoronderzoek komen aan bod in deze donorspecial: gedrag, gezondheid en kwaliteit van bloedproducten op basis van donorkenmerken.

Donor-werft-donor

Vier uiteenlopende artikelen over wat donors motiveert om bloed te geven. Dat verschilt erg per individu, laten ook Sanquins Lisa Klinkenberg en Tjeerd Piersma zien. Werving en behoud van donors moet je daar op afstemmen. Mannen, vrouwen of etnische minderheden hebben ieder een verschillende benadering nodig. Zo blijkt uit hun onderzoek dat mannen zich vaak aanmelden via een bekende die al donor is, de donor-werft-donor manier. Vergeleken met vrouwen moet Sanquin meer moeite doen om haar mannelijke donors te behouden.

Donors mogen natuurlijk nooit schade ondervinden door hun donatie. Drie buitenlandse studies over donorgezondheid, een heel belangrijk onderwerp voor bloedbanken. Vandaar dat bijvoorbeeld mensen die vroeger kanker hebben gehad voor hun eigen veiligheid worden uitgesloten van bloeddonatie. Is dat altijd wel nodig? Canadese wetenschappers roepen op tot meer evidence-based onderzoek naar selectiecriteria om donatie door mensen die genezen zijn van kanker in bepaalde gevallen toch mogelijk te maken.

Minder streng voor ibuprofen

Kun je de kwaliteit van bloedproducten verder verbeteren door te letten op bepaalde kenmerken van donors? Ido Bontekoe van Sanquins afdeling Proces en Productontwikkeling (PPO) Bloedbank laat zien dat we donors minder snel hoeven af te keuren als ze bepaalde medicijnen voor hun donatie hebben gebruikt. Dit is met name onderzocht voor ibuprofen. Het lijkt mogelijk alleen nog een probleem als dat heel kort voor de donatie wordt ingenomen. Op dit moment worden donors nog uitgesloten die binnen 4 dagen voor donatie ibuprofen of soortgelijke medicijnen hebben geslikt.

Troebel plasma na de maaltijd

Vet plasma is niet geschikt om toe te dienen aan patiënten of om geneesmiddelen uit te halen. Plasma dat te vet is ziet troebel. Als het etiket niet meer door de zak met plasma heen te zien is wordt het plasma afgekeurd. Sinds kort wordt in Nederland de hele volbloed donatie waaruit het vette plasma afkomstig is afgekeurd, want ook de kwaliteit van de rode bloedcellen is onvoldoende, schrijft Lara de Laleijne, ook van PPO. Vet plasma blijkt vaker voor te komen bij oudere mannen met overgewicht die ’s avonds bloed geven. Hun wordt geadviseerd om niet vlak voor de donatie vet te eten.

Eva-Maria pleit in haar editorial voor nog veel meer evidence-based onderzoek in het nog jonge vakgebied van donoronderzoek. Dit mooie online-tijdschrift zal daar ongetwijfeld een krachtige boost aan geven.